Ik koos voor bij mijzelf blijven… en zie haar bij anderen verdwijnen…

“Een persoonlijke, filosofische opinie over hoe systeemdenken en gemakzucht ons langzaam richting volgzaamheid duwen en hoe vrijdenkers in stilte de wereld blijven redden.”

Langzaam wegsmelten in het ritme van de keten, ik zie het gebeuren waar ik bij sta… Ik ben een vrije geest. Ondernemer, zwerver in ideeën, zigeuner in het leven. Iemand die liever struikelt op zijn eigen pad dan keurig rechtuit loopt over dat van een ander. Mijn leven klopt alleen als ik zelf blijf denken, voelen en proberen. Die keuze vraagt soms offers… slapeloze nachten, periodes van twijfel, en soms het stille verdriet wanneer de wereld me tóch weer in een harnas probeert te duwen waar ik niet in wil passen en ik simpelweg buiten gesloten wordt. Ik pas niet en ik ben ook niet van plan te passen, zeker niet als ik moet meewerken aan onrecht…

Mijn moeder zei het al: “Als jij liever kleding gaat maken dan voetballen, moet je eraan wennen dat je niet bij de club hoort.” Eigen keuze, niet zeuren, zei ze dan! En ze had gelijk. Wat ik sindsdien geleerd heb, is dat de manier waarop je je verhoudt tot de wereld, wordt jouw wereld. Als je je blik aanpast, verandert je werkelijkheid. En dus kies ik, telkens weer, voor mijn eigen perspectief en blijf ik bij wie ik ben, een trots mens.

Dat is ook wat ik anderen probeer mee te geven, vooral diegenen die ook anders durven voelen, anders durven denken, anders durven zijn…

De paradox van de buitenstaander

Juist omdat ik niet pas, zie ik elke kier in het systeem. Patronen vallen me op die anderen niet meer zien. Onderlinge verstandhoudingen en machtsbelangen zie ik zoals de draden van een spinnenweb, fragiel maar soms te sterk in verkilde afspraken verbonden. Daarom word ik ingeschakeld wanneer organisaties of mensen vastlopen. Eerst breng ik de werkelijkheid in kaart… dan help ik stroomlijnen zodat er rust ontstaat, waaruit weer vertrokken kan worden om onderweg te gaan naar het nieuwe… Zucht… want ik weet hoe snel rust verstarring wordt en hoe gauw menselijkheid verdwijnt zodra alles perfect past. Het is mijn paradox: een vrijdenker die structuren scherp ziet en soms zelfs optimaliseert… maar alleen om daarna weer ruimte te scheppen voor echt leven.

Hoe het werk leeggezogen maakt

Ik zie hoe banen veranderen in processen. Mensen worden geen deelnemer meer… slechts een cel in een keten die eindeloos doordraait. Een formulier, een KPI (cijfers die doen alsof ze de werkelijkheid begrijpen), een check-in… elke glimp van eigen initiatief verdwijnt in een vergaderruimte zonder zuurstof. De spanning verhuist naar het weekend… maar ook daar klampt ze zich vast aan planning-apps en notulen in de groepschat. Steeds vaker maak ik een wandeling waarbij het gesprek gaat over de leegte en nutteloosheid van het bestaan En helaas bij jong en oud. Of dat men in een positie zit waar men, door de organisatiestructuur, beslissingen moet nemen om er bij te blijven horen. Het maakt de mensen ziek… het maakt hun denken ziek en daarmee hun omgeving ziek.

Het gezin als ‘thuisprotocol’

Thuis zouden we vrij kunnen ademen, toch zie ik agenda’s dichtslibben met sportshifts, huiswerk-kwartieren en verplichte quality time. Liefde krijgt tijdvakken toegewezen, genieten moet lukken binnen het blokje dat nog niet vol staat.

Men wil thuis zijn als men op het werk is, en men wil op het werk zijn als men thuis is. Dit vluchtgedrag voor het onvrije eigen gedrag is eng te noemen. Het leven vraagt om vrijheid, maar we maken er ruimtes van die juist gesloten zijn wanneer we ze nodig hebben om te ontsnappen.

En als het niet voelt, dan moet het er op zijn minst goed uitzien. Dus komt er een foto met filter. Alles klopt… behalve het leven zelf.

Wie afwijkt wordt gestempeld

In de gladde mal is zelfs lichaam en geest genormeerd. Wie prikkelgevoelig is, wie minder mobiel is, wie een neurodiverse blik heeft… krijgt een label in plaats van een podium. Het gesprek gaat meteen over beperkingen, nooit over de vreemde kracht die daar óók huist. Er wordt gevraagd om eerst te repareren, voordat deelname echt begint… terwijl in precies dat andere perspectief de luchtgaten zitten die het vastgelopen denken zo nodig heeft. Talent strandt in corridors van aanpassingsplannen… in plaats van de ruimte krijgen om met zijn of haar eigen logica het systeem te verrijken.

Verdriet om de verdoving

Wat mij het meest raakt, is dat het zelden met kwade wil gebeurt. Mensen zijn moe… ze willen niemand teleurstellen. Systeemdenken belooft rust, voorspelbaarheid en veiligheid, dus geven we stukje bij beetje onze vrijheid weg. Mensen in machtsposities veroorzaken ruzie en oorlog, en bieden daarna schijnveiligheid aan… maar wel binnen hun eigen denkkaders, binnen wat hen goed uitkomt. Ze merken niet dat er tegelijk iets levends, iets menselijks afbrokkelt… tot ze ineens die leegte voelen waar ooit vonken sprongen. Ik zie die leegte te vaak… en vecht er elke dag opnieuw tegen.

Een uitgestoken hand

Toch geloof ik in vonken. Ze schuilen in outsiders, in dwarsdenkers… en vooral in kunstenaars. Kunstenaars weigeren het script. Ze tonen dat verf mag druipen, dat stilte kan knetteren, dat een fout soms vruchtbaarder is dan een perfecte afloop. Wanneer de wereld te strak wordt, trekken zij de rits open en gooien kleur naar binnen. Ze herinneren ons eraan dat vrijheid niet altijd comfortabel is… maar wel noodzakelijk…

Manifesto

Het echte werk van deze tijd is niet harder rennen in een rad… het is het rad af en toe stilzetten. Elkaar wakker houden voor wat menselijk is… voor gerechtigheid die ruimte geeft aan iedereen.

Systeem en structuur zijn nuttig zolang ze ademruimte geven… nooit wanneer ze de adem afknijpen. Ik blijf daarom kiezen voor vrijheid, met alle hobbels die daarbij horen.

Ik blijf structuren zichtbaar maken waar nodig… en gladstrijken waar mogelijk…
Maar alleen om daarna nieuwe ruimte te openen voor spel, twijfel, rechtvaardigheid en onverwachte schoonheid…

Zolang kunstenaars en vrije geesten blijven spelen en zolang wij hun blik durven toelaten, blijft de wereld in beweging. En ik zeg bewust beweging, want over de vermeende vooruitgang wil ik het ook nog wel eens hebben…

Eén vonk… één dwarse noot… kan genoeg zijn om de machine te laten haperen en de menselijkheid weer op gang te brengen.

Ik roep op tot ademruimte. Tot het stoppen van het onophoudelijke rennen. Tot het terugwinnen van onze menselijkheid en rechtvaardigheid. Tot het vieren van het onvoorspelbare, het onbeheersbare, het vrije.

Zoals een zigeuner onderweg, die uit zijn accordeon de taal van de wereld trekt… een melodie van weerstand, verlangen en vrijheid… die ons herinnert dat het leven geen datasheet is, maar een meanderende reis.

Bernard